Lưu ký chứng khoán là gì? Lưu ký chứng khoán để làm gì? Tại sao phải lưu ký chứng khoán? Khi nào cần lưu ký chứng khoán hay thủ thục lưu ký chứng khoán như thế nào?… Có rất nhiều câu hỏi quay vấn đề này.
Bài viết dưới đây Gentracofeed sẽ thông tin đến bạn đọc những quy định về thủ tục lưu ký chứng khoán mới nhất
»»»»» Review Khóa Học Đầu Tư Chứng Khoán TỐT NHẤT
1. Lưu Ký Chứng Khoán Là Gì?
Khái niệm lưu ký chứng khoán là gì được quy định tại Khoản 34 Điều 4 Luật chứng khoán 2019 như sau:
Lưu ký chứng khoán là việc nhận ký gửi, bảo quản, chuyển giao chứng khoán cho khách hàng, giúp khách hàng thực hiện các quyền liên quan đến chứng khoán lưu ký.
Hay có thể hiểu, lưu ký chứng khoán là một trong những điều kiện để thực hiện giao dịch trên thị trường chứng khoán bằng cách ký hợp đồng mở tài khoản tại các thành viên lưu ký. Chứng khoán sau khi được lưu ký sẽ ghi nhận vào tài khoản đứng tên nhà đầu tư. Theo đó, tài khoản nhà đầu tư sẽ được ghi tăng/giảm mà không cần phải trao tay các giấy tờ, chứng chỉ chứng khoán.
Chứng khoán đã được lưu ký sẽ được ghi nhận vào tài khoản lưu ký chứng khoán đứng tên nhà đầu tư. Khi chứng khoán được giao dịch, tài khoản của nhà đầu tư sẽ được ghi tăng hoặc giảm mà không cần phải trao tay tờ chứng chỉ chứng khoán.
Sự khác nhau giữa chứng khoán đã lưu ký và chứng khoán chưa lưu ký:
Chứng khoán chưa lưu ký là loại chứng khoán vẫn đang tồn tại dưới dạng sổ cổ đông/ Giấy chứng nhận sở hữu cổ phần.
Trong đó:
Giấy chứng nhận sở hữu cổ phần (Sổ cổ đông) là một giấy tờ do công ty cổ phần tạo ra để chứng nhận phần vốn góp của các cổ đông cấu thành nên vốn điều lệ của công ty. Theo thời gian thì việc mua bán chuyển nhượng cũng khiến cho danh sách và số lượng cổ đông thay đổi.
Trường hợp các Công ty Cổ phần chưa phải Đại chúng hoặc đã là Đại chúng nhưng chưa đăng ký lưu ký với Trung tâm lưu ký Chứng khoán Việt Nam thì vẫn giao dịch mua bán được, mọi quyền lợi như cổ tức tiền mặt, đại hội cổ đông sẽ được thực hiện qua Công ty cổ phần đó hết.
Trường hợp các Công ty Đại chúng đã đăng ký lưu ký với Trung tâm và cũng đã có mã chứng khoán thì nếu cầm sổ cổ đông như vậy chắc chắn là không mua bán được. Khi đó muốn bán được sổ cổ phiếu đó, bạn cần phải mở tài khoản tại một Công ty Chứng khoán, gửi sổ cổ đông cho Công ty Chứng khoán đó để lưu ký số cổ phiếu đó lên sàn và chuyển sang trạng thái Chứng khoán đã Lưu ký rồi mới bán được trên sàn.
Xem thêm: Cổ Phiếu Là Gì? Cách Chơi Cổ Phiếu Cho Người Mới
2. Tại Sao Phải Lưu Ký Chứng Khoán?
Khi tham gia đầu tư chứng khoán nhà đầu tư sẽ cần phải thực hiện rất nhiều giao dịch khác nhau trong cùng một ngày. Việc lưu ký chứng khoán sẽ giúp nhà đầu tư thuận tiện hơn trong quá trình đầu tư và giúp giao dịch chứng khoán diễn ra một cách nhanh chóng nhất.
Lưu ký chứng khoán có bắt buộc không?
Thực hiện lưu ký chứng khoán là bắt buộc. Nhà đầu tư muốn giao dịch và chứng minh sở hữu chứng khoán phải có tài khoản lưu ký chứng khoán. Tài khoản này được mở tại công ty chứng khoán. Ngoài ra, lưu ký chứng khoán còn nhằm mục đích khác nhau như:
- Tránh việc phải thực hiện in và bảo quản các loại chứng chỉ chứng khoán.
- Giúp việc bảo quản chứng khoán tốt hơn. Hạn chế tối đa tình trạng chứng khoán bị mất cắp hoặc hư hỏng.
- Quá trình thanh toán, giao dịch (thanh khoản) nhanh gọn hơn từ đó góp phần tăng vòng quay vốn hiệu quả hơn.
- Lưu ký chứng khoán giúp hạn chế tối đa rủi ro cho hoạt động chung của thị trường.
- Đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư khi giao dịch trên thị trường chứng khoán.
3. Các Đối Tượng Tham Gia Trong Lưu Ký Chứng Khoán Là Gì?
Đối tượng tham gia vào quy trình lưu ký chứng khoán bao gồm:
- Nhà đầu tư;
- Công ty chứng khoán;
- Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam
Nhà đầu tư sẽ là người làm việc với công ty chứng khoán để làm các thủ tục mở tài khoản lưu ký chứng khoán cũng như tài khoản giao dịch chứng khoán.
Công ty chứng khoán đóng vai trò hỗ trợ khách hàng lưu ký chứng khoán tại trung tâm lưu ký chứng khoán. Đồng thời phải báo cáo số liệu liên tục về tài khoản của nhà đầu tư cho trung tâm lưu ký chứng khoán.
Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) là cơ quan của nhà nước, đóng vai trò quản lý và giám sát các hoạt động liên quan đến tài khoản của khách hàng mà công ty chứng khoán báo cáo về.
Xem thêm: Chứng Khoán Phái Sinh Là Gì? Kiến Thức Căn Bản Về Chứng Khoán Phái Sinh
4. Quy Định Về Thành Viên Lưu Ký Chứng Khoán
Thành viên lưu ký chứng khoán hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam được pháp luật điều chỉnh tại Luật Chứng khoán như sau:
Thành viên lưu ký
Thành viên lưu ký là công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại hoạt động tại Việt Nam được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán và được Trung tâm lưu ký chứng khoán chấp thuận trở thành thành viên lưu ký.
Quyền của thành viên lưu ký
- Cung cấp dịch vụ lưu ký và thanh toán các giao dịch chứng khoán cho khách hàng;
- Thu phí theo quy định của Bộ Tài chính;
- Các quyền khác theo quy định của pháp luật và theo quy chế của Trung tâm lưu ký chứng khoán.
Nghĩa vụ thành viên lưu ký:
- Tuân thủ các nghĩa vụ quy định tại Luật Chứng khoán;
- Đóng góp quỹ hỗ trợ thanh toán theo quy định tại quy chế của Trung tâm lưu ký chứng khoán;
- Các nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật và theo quy chế của Trung tâm lưu ký chứng khoán.
5. Nguyên Tắc Lưu Ký Chứng Khoán
Theo Điều 13 Thông tư 119/2020/TT-BTC quy định về nguyên tắc lưu ký chứng khoán như sau:
– Việc lưu ký chứng khoán của khách hàng tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam được thực hiện theo nguyên tắc: Khách hàng lưu ký chứng khoán tại thành viên lưu ký và thành viên lưu ký tái lưu ký chứng khoán của khách hàng tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam.
– Thành viên lưu ký nhận lưu ký các chứng khoán của khách hàng với tư cách là người được khách hàng ủy quyền thực hiện các nghiệp vụ lưu ký chứng khoán. Để lưu ký chứng khoán, khách hàng phải ký hợp đồng mở tài khoản lưu ký chứng khoán với thành viên lưu ký.
– Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam nhận lưu ký chứng khoán từ các thành viên lưu ký, tổ chức mở tài khoản trực tiếp. Để lưu ký chứng khoán, thành viên lưu ký, tổ chức mở tài khoản trực tiếp phải mở tài khoản lưu ký chứng khoán đứng tên thành viên lưu ký, tổ chức mở tài khoản trực tiếp tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam.
6. Đăng Ký Hoạt Động Lưu Ký Chứng Khoán
Điều kiện đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán được quy định tại Điều 57 Luật chứng khoán 2019, bao gồm:
*Đối với Ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài
Điều kiện được đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán:
- Có Giấy phép thành lập và hoạt động tại Việt Nam, trong đó có hoạt động lưu ký chứng khoán;
- Đáp ứng tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu theo quy định của pháp luật về ngân hàng, hoạt động kinh doanh có lãi trong năm gần nhất;
- Có địa điểm, trang bị, thiết bị phục vụ hoạt động lưu ký, thanh toán giao dịch chứng khoán.
*Đối với Công ty chứng khoán: Để được đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán khi được cấp phép thực hiện nghiệp vụ môi giới chứng khoán.
7. Thủ Tục Lưu Ký Chứng Khoán
Thủ tục đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán đối với ngân hàng thương mại và công ty chứng khoán thực hiện như sau:
* Nộp hồ sơ
Đại diện ngân hàng thương mại hoặc công ty chứng khoán đáp ứng đủ điều kiện trên nộp 01 bộ hồ sơ đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán tại Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước.
Hồ sơ gồm có:
- Giấy đề nghị đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán.
- Bản sao Giấy phép thành lập và hoạt động.
- Bản thuyết minh về cơ sở vật chất, kỹ thuật bảo đảm thực hiện hoạt động lưu ký chứng khoán.
- Báo cáo tài chính đã được kiểm toán của năm gần nhất, trừ trường hợp công ty chứng khoán mới thành lập.
* Xem xét hồ sơ và cấp giấy
- Trong vòng mười lăm (15) ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước cấp Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán cho tổ chức đăng ký. Trường hợp từ chối, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.
- Trong thời hạn mười hai tháng, kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán, công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại phải làm thủ tục đăng ký thành viên lưu ký tại Trung tâm lưu ký chứng khoán và tiến hành hoạt động.
8. Mở Tài Khoản Lưu Ký Chứng Khoán Như Thế Nào?
Hồ sơ mở tài khoản lưu ký chứng khoán bao gồm:
- Sổ cổ đông của nhà đầu tư
- CMND/CCCD/Hộ chiếu của nhà đầu tư.
- Phiếu đăng ký lưu ký chứng khoán (mẫu này công ty chứng khoán sẽ cung cấp).
Những thông tin cần biết khi mở tài khoản lưu ký chứng khoán
Việc lưu ký chứng khoán của khách hàng thực hiện theo nguyên tắc:
Khách hàng làm thủ tục lưu ký chứng khoán tại công ty chứng khoán. Sau đó, công ty chứng khoán phải có nhiệm vụ tái lưu ký chứng khoán của khách hàng lên Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam.
Công ty chứng khoán đóng vai trò là người được khách hàng uỷ quyền để làm các thủ tục như: Đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán trên tài khoản của khách hàng. Tài khoản chứng khoán này được mở tại thành viên lưu ký.
Việc lưu ký chứng khoán có hiệu lực kể từ thời điểm Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam hạch toán chứng khoán trên tài khoản chứng khoán liên quan của thành viên lưu ký.
Mỗi một nhà đầu tư chỉ được quyền sở hữu một tài khoản lưu ký chứng khoán. Do đó, nếu đã có tài khoản lưu ký chứng khoán ở công ty chứng khoán khác rồi thì không cần thực hiện lưu ký chứng khoán nữa. Nhưng vẫn phải chuyển quyền quản lý về công ty chứng khoán mới.
Tổng số dư lưu ký của tất cả các khách hàng thành viên lưu ký phải khớp với số dư mà thành viên lưu ký báo cáo dữ liệu với Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam. Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam có vai trò giám sát các số liệu này để đảm bảo quyền lợi cho nhà đầu tư.
Công ty chứng khoán phải mở tài khoản chi tiết cho từng khách hàng cụ thể và phải quản lý tách biệt hoàn toàn với tài sản của công ty thành viên lưu ký chứng khoán.
Xem thêm: Review sách đầu tư chứng khoán hay nhất
Trên đây là khái niệm lưu ký chứng khoán là gì và những thông tin cần biết về lưu ký chứng khoán. Mong rằng những chia sẻ của Gentracofeed trong bài viết hữu ích với bạn đọc!
